Wednesday, February 18, 2015
ભાજપની ચિંતનબેઠકનો કાલ્પનિક અહેવાલ
દિલ્હીની ચૂંટણીનાં પરિણામો પછી એવી પ્રચંડ લાગણી ઊભી થઇ કે ભાજપે ચિંતન અને આત્મનિરીક્ષણ કરવું જોઇએ. એ હેતુ માટે યોજાયેલી એક કાલ્પનિક બેઠકનો કાલ્પનિક અહેવાલ.
સાહેબની - એટલે કે તેમના આવવાની- ઘડીઓ ગણાઇ રહી છે. બેઠકસ્થળે આનંદમિશ્રિત ગરમાટો અને ચહલપહલ વરતાય છે. એવામાં ‘આવ્યા, આવ્યા’ થાય છે. એટલે સૌ સોગીયું મોં કરીને પોતપોતાની જગ્યાએ બેસી જાય છે.)
નેતા ૧ : (ગુસપુસ અવાજે) બોલો, આજે સાહેબે શું પહેર્યું હશે?
નેતા ૨ : એમની ફેશનસેન્સ ગજ્જબની છે. એટલે, આજના પ્રસંગને સૂટ થાય એવું જ કંઇક પહેર્યું હશે ને...
નેતા ૧ : (લાંબો ‘શીશ્’કારો બોલાવીને) આજે ભૂલેચૂકે ‘સૂટ’નું નામ ન લેતા. નહીં તો ‘શૂટ’ થઇ જશો.
નેતા ૨ : ઓહ...પણ થોડુંક વિચારતાં મને લાગે છે કે ખરેખર તો સાહેબે આવા પ્રસંગોએ તેમનો ‘સેલ્ફી સૂટ’ (તેમનું નામ છાપેલો સૂટ) પહેરીને આવવું જોઇએ. ઘરના પ્રસંગ સિવાય હવે બીજે ક્યાં એ પહેરી શકાવાનો? અને દસ લાખ રૂપિયાનો સૂટ એમ માળિયે થોડો ચડાવી દેવાય?
ખૂણામાંથી અવાજ : આખરે કરકસર જેવું પણ કંઇ હોય ને?
(બન્ને નેતાઓ ક્યાંથી અવાજ આવ્યો, એ જુએ છે પણ ખ્યાલ આવતો નથી)
નેતા ૧ : અત્યારે દલીલબાજીનો સમય નથી. સામાન્ય બુદ્ધિથી મને એટલી ખબર પડે છે કે કપડાં ઉતરી ગયા પછી સૂટની વાત ન કરાય.
(આટલી વાત પૂરી થાય, ત્યાં સાહેબ દાખલ થાય છે અને દીવાલ પર, ભીંત પર, સામે, ઉપર, બાજુમાં ચોતરફ સેંકડો અરીસા ધરાવતા શીશમહલના સેટ જેવું દૃશ્ય જોઇને ભડકે છે.)
સાહેબ : આ શું? અહીં ‘મોહે પનઘટપે નંદલાલ છેડ ગયો રે’નું શૂટિંગ થવાનું છે?
ખૂણામાંથી અવાજ : ના, આ જરા જુદું ગીત છે : મોહે જનપથપે કેજરીવાલ છેડ ગયો રે...
(સાહેબ એવા ડોળા કકડાવે છે કે આજુબાજુ ઉડતી બે-ચાર માખીઓ તેમના તાપથી જ ટપોટપ ટેબલ પર પટકાય છે.)
સાહેબ : હું પૂછું છું, આવી જગ્યાએ મિટિંગ કોણે રાખી?
નેતા ૨ : (ડરતાં ડરતાં) આવી જગ્યાએ મિટિંગ નથી રાખી, સાહેબ. મિટિંગ માટે ખાસ આ જગ્યા બનાવડાવી છે - (સાવ ધીમેથી) પાંસઠ લાખ રૂપિયાના ખર્ચે.
પ્રમુખ : કેમ ભાઇ? કિસ ખુશીમેં? દિલ્હી ગયું એટલે?
નેતા ૨ : ના, ના, સાહેબ. ફક્ત દિલ્હી જ ગયું એટલે...
(સાહેબ પહેલાં નેતા-૨ સામે ડોળા કાઢે છે અને તેની ગરમીને વાયરલેસ પદ્ધતિથી પ્રમુખ તરફ ટ્રાન્સફર કરે છે.)
પ્રમુખ : (કડકાઇથી) વાર્તા નહીં જોઇએ. મુદ્દાની વાત કરો.
નેતા ૩ : સાહેબની હાજરીમાં એ કદાચ નહીં બોલી શકે. હું જવાબ આપું?
(‘હા’નો ઇશારો થતાં)
નેતા ૩ : સાહેબ, અમને કહેવામાં આવ્યું હતું કે સાહેબ આત્મનિરીક્ષણ કરવાના છે અને એ માટે અમારે ઉત્તમ વ્યવસ્થા કરવાની છે.
સાહેબ (ગુસ્સે થઇને) : પણ એમાં સેટની શી જરૂર હતી? પૈસા કમાતાં કેટલું જોર પડે છે, ખબર છે?
ખૂણામાંથી અવાજ : કમાતાં કે કઢાવતાં?
સાહેબ (રાડ પાડીને) : ત્યાં કોણ બેઠું છે? તમે બધા શું ઘ્યાન રાખો છો? આપણે કાશ્મીરમાં ધૂસણખોરોની રાડો પાડીએ છીએ અને આમ આપણી અંગત બેઠકોમાં દેશદ્રોહી, વિકાસવિરોધી તત્ત્વો ધૂસી જાય તો આપણી- એટલે કે દેશની- આબરૂ શી રહેશે?
પ્રમુખ : આપણે સાહેબના કહેવાથી આખા ગામની જાસૂસી...
(સાહેબ એમની તરફ જુએ છે, એટલે પ્રમુખશ્રી વાક્ય અઘૂરું છોડી દે છે અને બીજા નેતાઓ સામે જુએ છે. તેમાંથી બે જણા ‘સોરી, સોરી’ કરતા ખૂણા તરફ તપાસ કરવા જાય છે.)
સાહેબ : સંઘ પરિવારની આપણી કેવી પરંપરા હતી? આપણા મોટેરા લોકો કેવી સાદગીથી જીવન જીવ્યા. બિચારા એક રૂમમાં રહ્યા ને જે મળ્યું તે જમીને જમીન પર સૂઇ ગયા. અને તમે ? (વઘુ ઊંચા અવાજે) સંઘ પરિવારમાં ચિંતન-આત્મનિરીક્ષણ આવી રીતે કરતા હતા? ભવ્ય ઇવેન્ટ મેનેજમેન્ટ ને રૂપિયાના ઘુમાડા...સત્તા આવી એટલે જૂના સંસ્કાર ભૂલી ગયા? ને બસ રૂપિયા ઉડાડવા માંડ્યા? આ તે પક્ષ છે કે રજવાડું? કોઇ કહેનાર જ નથી? આવું ને આવું કરો તો પછી ઊંધે માથે પટકાવ એમાં શી નવાઇ? જો તમે નહીં સુધરો તો પેલો નક્સલવાદી મફલરબાજ તમને એવા ભીંસી નાખશે કે શોઘ્યા નહીં જડો...
(સાહેબનો પુણ્યપ્રકોપ સાંભળીને બધા ડઘાઇ જાય છે અને એકબીજાની સામે જોવા લાગે છે. બધાની નજરમાં ‘બિલાડીના ગળે ઘંટ કોણ બાંધે?’ પ્રકારનો પ્રશ્નાર્થ ડોકાય છે. એવામાં બીજા ખૂણેથી અવાજ આવતો હોય એવો ભાસ થાય છેે)
સાવ ધીમો અવાજ : તમને નહીં, હોં બકાઓ. તમને નહીં. આ બઘું તો સાહેબ પોતાની જાતને કહી રહ્યા છે.
(સાહેબને પણ એ અવાજ સંબળાયો હોય એવું લાગે છે. શિસ્તભંગના અંદેશાથી તે લાલચોળ થઇ ઉઠે છે)
સાહેબ : કોને પોતાનું અડવાણીકરણ કરાવવાનો બહુ શોખ જાગ્યો છે?
નેતાઓ (સામુહિક રીતે) : શું થયું સાહેબ? કોઇ કંઇ બોલ્યું? તમને કોઇએ કંઇ કહ્યું? અમને એનું નામ આપો.
સાહેબ : નામ આપું તો શું કરી નાખશો?
નેતાઓ : એને છોડીશું નહીં...‘આપ’ સામે દિલ્હીમાં ઊભો કરી દઇશું.
સાહેબ : જવા દો, તમારાથી કશું થવાનું નથી. મારે જ કંઇક કરવું પડશે.
નેતા ૩ : અમને એમ કે આપ આજે અમારી બધાની સમક્ષ ‘કંઇક’- એટલે કે આત્મનિરીક્ષણ- કરશો...
સાહેબ : અરે હા, એ વાત તો અધૂરી રહી. (ધૂંધવાઇને) આજની બેઠક માટે શીશમહલ જેવો સેટ કોણે કરાવ્યો? કરાવ્યો કોણે? ગુજરાતમાં કોઇકે મારું મંદિર બનાવ્યું. અહીં તમે શીશમહલ બનાવી દીધો. આ બધાં મને બદનામ કરવાનાં કાવતરાં છે. હું એ ચલાવી નહીં લઉં...
નેતા ૩ : સાહેબ, ખોટું ન લગાડતા, પણ આમાં અમારો કશો વાંક નથી. વર્ષોથી અમે તમને અને તમારી સ્ટાઇલને જોઇએ છીએ. અમે તેનાથી અભિભૂત છીએ. તમારા નામવાળો સૂટ જોઇને અમને થયું હતું, ‘યે બાત હૈ...એસા હોના ચાહિયે હમારા પરિધાનમંત્રી...મતલબ, પ્રધાનમંત્રી.’ તમારો ટેસ્ટ અને મિજાજ જોતાં અમને લાગ્યું કે ‘આત્મનિરીક્ષણ’ એટલે ચોતરફ અરીસા ગોઠવીને એમાં તમે કેવા લાગો છો, એનું નિરીક્ષણ કરવા તમે ઇચ્છતા હશો. એટલે અમે સારામાં સારા આર્ટિસ્ટને બોલાવીને આ સેટ કરાવ્યો. તેની ખૂબી એ છે કે તમે જે જગ્યાએ બેઠા છો ત્યાંથી ઓછામાં ઓછા એક હજાર કાચના ટુકડામાં તમારું પ્રતિબિંબ જોઇ શકાશે...
(ખૂણામાંથી કોરસનો અવાજ : છૂપના સકેગા સૂટ હમારા, ચારોં તરફ હૈ ઉસકા નઝારા / ડરતા નહીં જબ કોઇ ખુદા સે, બંદોસે ઉનકે ડરના ક્યા / ખુદસે પ્યાર કિયા તો ડરના ક્યા)
સાહેબની - એટલે કે તેમના આવવાની- ઘડીઓ ગણાઇ રહી છે. બેઠકસ્થળે આનંદમિશ્રિત ગરમાટો અને ચહલપહલ વરતાય છે. એવામાં ‘આવ્યા, આવ્યા’ થાય છે. એટલે સૌ સોગીયું મોં કરીને પોતપોતાની જગ્યાએ બેસી જાય છે.)
નેતા ૧ : (ગુસપુસ અવાજે) બોલો, આજે સાહેબે શું પહેર્યું હશે?
નેતા ૨ : એમની ફેશનસેન્સ ગજ્જબની છે. એટલે, આજના પ્રસંગને સૂટ થાય એવું જ કંઇક પહેર્યું હશે ને...
નેતા ૧ : (લાંબો ‘શીશ્’કારો બોલાવીને) આજે ભૂલેચૂકે ‘સૂટ’નું નામ ન લેતા. નહીં તો ‘શૂટ’ થઇ જશો.
નેતા ૨ : ઓહ...પણ થોડુંક વિચારતાં મને લાગે છે કે ખરેખર તો સાહેબે આવા પ્રસંગોએ તેમનો ‘સેલ્ફી સૂટ’ (તેમનું નામ છાપેલો સૂટ) પહેરીને આવવું જોઇએ. ઘરના પ્રસંગ સિવાય હવે બીજે ક્યાં એ પહેરી શકાવાનો? અને દસ લાખ રૂપિયાનો સૂટ એમ માળિયે થોડો ચડાવી દેવાય?
ખૂણામાંથી અવાજ : આખરે કરકસર જેવું પણ કંઇ હોય ને?
(બન્ને નેતાઓ ક્યાંથી અવાજ આવ્યો, એ જુએ છે પણ ખ્યાલ આવતો નથી)
નેતા ૧ : અત્યારે દલીલબાજીનો સમય નથી. સામાન્ય બુદ્ધિથી મને એટલી ખબર પડે છે કે કપડાં ઉતરી ગયા પછી સૂટની વાત ન કરાય.
(આટલી વાત પૂરી થાય, ત્યાં સાહેબ દાખલ થાય છે અને દીવાલ પર, ભીંત પર, સામે, ઉપર, બાજુમાં ચોતરફ સેંકડો અરીસા ધરાવતા શીશમહલના સેટ જેવું દૃશ્ય જોઇને ભડકે છે.)
સાહેબ : આ શું? અહીં ‘મોહે પનઘટપે નંદલાલ છેડ ગયો રે’નું શૂટિંગ થવાનું છે?
ખૂણામાંથી અવાજ : ના, આ જરા જુદું ગીત છે : મોહે જનપથપે કેજરીવાલ છેડ ગયો રે...
(સાહેબ એવા ડોળા કકડાવે છે કે આજુબાજુ ઉડતી બે-ચાર માખીઓ તેમના તાપથી જ ટપોટપ ટેબલ પર પટકાય છે.)
સાહેબ : હું પૂછું છું, આવી જગ્યાએ મિટિંગ કોણે રાખી?
નેતા ૨ : (ડરતાં ડરતાં) આવી જગ્યાએ મિટિંગ નથી રાખી, સાહેબ. મિટિંગ માટે ખાસ આ જગ્યા બનાવડાવી છે - (સાવ ધીમેથી) પાંસઠ લાખ રૂપિયાના ખર્ચે.
પ્રમુખ : કેમ ભાઇ? કિસ ખુશીમેં? દિલ્હી ગયું એટલે?
નેતા ૨ : ના, ના, સાહેબ. ફક્ત દિલ્હી જ ગયું એટલે...
(સાહેબ પહેલાં નેતા-૨ સામે ડોળા કાઢે છે અને તેની ગરમીને વાયરલેસ પદ્ધતિથી પ્રમુખ તરફ ટ્રાન્સફર કરે છે.)
પ્રમુખ : (કડકાઇથી) વાર્તા નહીં જોઇએ. મુદ્દાની વાત કરો.
નેતા ૩ : સાહેબની હાજરીમાં એ કદાચ નહીં બોલી શકે. હું જવાબ આપું?
(‘હા’નો ઇશારો થતાં)
નેતા ૩ : સાહેબ, અમને કહેવામાં આવ્યું હતું કે સાહેબ આત્મનિરીક્ષણ કરવાના છે અને એ માટે અમારે ઉત્તમ વ્યવસ્થા કરવાની છે.
સાહેબ (ગુસ્સે થઇને) : પણ એમાં સેટની શી જરૂર હતી? પૈસા કમાતાં કેટલું જોર પડે છે, ખબર છે?
ખૂણામાંથી અવાજ : કમાતાં કે કઢાવતાં?
સાહેબ (રાડ પાડીને) : ત્યાં કોણ બેઠું છે? તમે બધા શું ઘ્યાન રાખો છો? આપણે કાશ્મીરમાં ધૂસણખોરોની રાડો પાડીએ છીએ અને આમ આપણી અંગત બેઠકોમાં દેશદ્રોહી, વિકાસવિરોધી તત્ત્વો ધૂસી જાય તો આપણી- એટલે કે દેશની- આબરૂ શી રહેશે?
પ્રમુખ : આપણે સાહેબના કહેવાથી આખા ગામની જાસૂસી...
(સાહેબ એમની તરફ જુએ છે, એટલે પ્રમુખશ્રી વાક્ય અઘૂરું છોડી દે છે અને બીજા નેતાઓ સામે જુએ છે. તેમાંથી બે જણા ‘સોરી, સોરી’ કરતા ખૂણા તરફ તપાસ કરવા જાય છે.)
સાહેબ : સંઘ પરિવારની આપણી કેવી પરંપરા હતી? આપણા મોટેરા લોકો કેવી સાદગીથી જીવન જીવ્યા. બિચારા એક રૂમમાં રહ્યા ને જે મળ્યું તે જમીને જમીન પર સૂઇ ગયા. અને તમે ? (વઘુ ઊંચા અવાજે) સંઘ પરિવારમાં ચિંતન-આત્મનિરીક્ષણ આવી રીતે કરતા હતા? ભવ્ય ઇવેન્ટ મેનેજમેન્ટ ને રૂપિયાના ઘુમાડા...સત્તા આવી એટલે જૂના સંસ્કાર ભૂલી ગયા? ને બસ રૂપિયા ઉડાડવા માંડ્યા? આ તે પક્ષ છે કે રજવાડું? કોઇ કહેનાર જ નથી? આવું ને આવું કરો તો પછી ઊંધે માથે પટકાવ એમાં શી નવાઇ? જો તમે નહીં સુધરો તો પેલો નક્સલવાદી મફલરબાજ તમને એવા ભીંસી નાખશે કે શોઘ્યા નહીં જડો...
(સાહેબનો પુણ્યપ્રકોપ સાંભળીને બધા ડઘાઇ જાય છે અને એકબીજાની સામે જોવા લાગે છે. બધાની નજરમાં ‘બિલાડીના ગળે ઘંટ કોણ બાંધે?’ પ્રકારનો પ્રશ્નાર્થ ડોકાય છે. એવામાં બીજા ખૂણેથી અવાજ આવતો હોય એવો ભાસ થાય છેે)
સાવ ધીમો અવાજ : તમને નહીં, હોં બકાઓ. તમને નહીં. આ બઘું તો સાહેબ પોતાની જાતને કહી રહ્યા છે.
(સાહેબને પણ એ અવાજ સંબળાયો હોય એવું લાગે છે. શિસ્તભંગના અંદેશાથી તે લાલચોળ થઇ ઉઠે છે)
સાહેબ : કોને પોતાનું અડવાણીકરણ કરાવવાનો બહુ શોખ જાગ્યો છે?
નેતાઓ (સામુહિક રીતે) : શું થયું સાહેબ? કોઇ કંઇ બોલ્યું? તમને કોઇએ કંઇ કહ્યું? અમને એનું નામ આપો.
સાહેબ : નામ આપું તો શું કરી નાખશો?
નેતાઓ : એને છોડીશું નહીં...‘આપ’ સામે દિલ્હીમાં ઊભો કરી દઇશું.
સાહેબ : જવા દો, તમારાથી કશું થવાનું નથી. મારે જ કંઇક કરવું પડશે.
નેતા ૩ : અમને એમ કે આપ આજે અમારી બધાની સમક્ષ ‘કંઇક’- એટલે કે આત્મનિરીક્ષણ- કરશો...
સાહેબ : અરે હા, એ વાત તો અધૂરી રહી. (ધૂંધવાઇને) આજની બેઠક માટે શીશમહલ જેવો સેટ કોણે કરાવ્યો? કરાવ્યો કોણે? ગુજરાતમાં કોઇકે મારું મંદિર બનાવ્યું. અહીં તમે શીશમહલ બનાવી દીધો. આ બધાં મને બદનામ કરવાનાં કાવતરાં છે. હું એ ચલાવી નહીં લઉં...
નેતા ૩ : સાહેબ, ખોટું ન લગાડતા, પણ આમાં અમારો કશો વાંક નથી. વર્ષોથી અમે તમને અને તમારી સ્ટાઇલને જોઇએ છીએ. અમે તેનાથી અભિભૂત છીએ. તમારા નામવાળો સૂટ જોઇને અમને થયું હતું, ‘યે બાત હૈ...એસા હોના ચાહિયે હમારા પરિધાનમંત્રી...મતલબ, પ્રધાનમંત્રી.’ તમારો ટેસ્ટ અને મિજાજ જોતાં અમને લાગ્યું કે ‘આત્મનિરીક્ષણ’ એટલે ચોતરફ અરીસા ગોઠવીને એમાં તમે કેવા લાગો છો, એનું નિરીક્ષણ કરવા તમે ઇચ્છતા હશો. એટલે અમે સારામાં સારા આર્ટિસ્ટને બોલાવીને આ સેટ કરાવ્યો. તેની ખૂબી એ છે કે તમે જે જગ્યાએ બેઠા છો ત્યાંથી ઓછામાં ઓછા એક હજાર કાચના ટુકડામાં તમારું પ્રતિબિંબ જોઇ શકાશે...
(ખૂણામાંથી કોરસનો અવાજ : છૂપના સકેગા સૂટ હમારા, ચારોં તરફ હૈ ઉસકા નઝારા / ડરતા નહીં જબ કોઇ ખુદા સે, બંદોસે ઉનકે ડરના ક્યા / ખુદસે પ્યાર કિયા તો ડરના ક્યા)
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No comments:
Post a Comment