હુસેનઃ આત્મ-ચિત્રકથા, અમદાવાદ, સાલ્વાડોર ડાલી, ઇકબાલ...

એમ.એફ.હુસેનને અંજલિ તરીકે તેમનાં થોડાં વિશિષ્ટ આત્મકથાલક્ષી ચિત્રો- 1980-90ના દાયકાનાં ઇલસ્ટ્રેટેડ વીકલી ઓફ ઇન્ડિયામાંથી અને તેમની આત્મકથાના ગુજરાતી અનુવાદ 'દાદાનો ડંગોરો...'માંથી.

Huge credit for such sharing goes to my elder brother Biren Kothari, himself an acclaimed writer.He brought all these stuff home when I was too young and had no idea about what writing-arts-photography is.

(click to enlarge photos)

મહાન સરરીઅલીસ્ટ ચિત્રકાર સાલ્વાડોર ડાલીને હુસૈને આપેલી અંજલિ

'વીકલી' માટે હુસૈને બે બ્રોડશીટ ડબલસ્પ્રેડમાં પોતાના આરંભિક જીવન વિશેનાં ચિત્રો દોર્યાં હતાં. તેમાંથી પોતાના પહેલા વેચાયેલા ચિત્ર વિશેનું ચિત્રઃ સ્થળ ઇન્દોર, વર્ષ 1934 અને વેચાયેલા ચિત્રની કિંમત રૂ.10 (માહિતી ચિત્ર નીચેના લખાણમાંથી)

હુસૈનનો બહુ જાણીતો પોસ્ટર-પેઇન્ટર અવતાર. 1937માં બનાવેલું દુર્ગા ખોટેનું 40 ફીટનુ કટ આઉટ

જૂના ફિલ્મસંગીતના-સાયગલના પ્રેમીઓ મનમાં ગણગણવા લાગે એવા ગીત 'પ્રેમનગર મૈં બસાઉંગી' (ચંડીદાસ)નું પોસ્ટર

વધુ એક સાયગલ-હિટઃ 'બાબુલ મોરા' ફેઇમ 'સ્ટ્રીટસિંગર'

મુંબઇમાં બનેલું છ કળાકારોનું પ્રોગ્રેસિવ આર્ટિસ્ટ ગ્રુપઃ તેમાં હુસૈન સિવાય બીજા બે ધુરંધરો એફ.એન.સોઝા અને એસ.એચ.રઝા

'વીકલી' માટે હુસૈને એક વાર ડો.ઇકબાલની શાયરીના આધારે કેટલાંક ચિત્રો બનાવ્યાં હતાં. તેમાંથી બે નમૂના, ઇકબાલની રચનાઓ સાથે. (ઉર્દુ લિપીની આ રચનાઓ ઉકેલવા માટે એ વખતે અમારા બાયોલોજીના શિક્ષક અને જાણીતા ગઝલકાર હનિફ 'સાહિલ'ની મદદ લીધી હતી.)

તુ શાહીં હૈ, પરવાઝ હૈ કામ તેરા

તેરે સામને આસમાં ઔર ભી હૈ

બુતખાને કે દરવાજે પે સોતા હૈ બરહમન

તકદીર કો રોતા હૈ મુસલમાં તહે મહરાબ

મશરીક સે ન હો બેઝાર, ન મગરીબ સે હઝર કર

ફિતરત કા ઇશારા હૈ કે હર શબ કો સહર કર

હુસૈનની આત્મકથાનો જગદીપ સ્માર્તે કરેલો ગુજરાતી અનુવાદ. પ્રકાશકઃ એમ.એફ.હુસૈન ફાઉન્ડેશન અને અનિલ રેલિયા (આર્ચર), 2004. કિંમતઃ રૂ.300

હુસૈન-દોશી ગુફા વિશેનાં બે પાનાં

છેલ્લી ફ્રેમ