મુંબઇઃ આતંકવાદ, તકવાદ અને તક

કોઇ દિલધડક મસાલા ફિલ્મનાં દ્રશ્યોની નહીં, આખેઆખી ફિલ્મની યાદ અપાવે એવા મુંબઇ પરના ત્રાસવાદી હુમલા વિશે પ્રતિક્રિયા આપવા માટે યોગ્ય શબ્દો જડતા નથી. કારણ કે બધા શબ્દો કોમવાદી-પ્રાંતવાદી રાજકારણમાં રગદોળાઇને નકામા થઇ ચૂક્યા છે.

શિવસેનાની ગુંડાગીરીનો ભોગ બની ચૂકેલા મરાઠી લોકસત્તાના તંત્રી કુમાર કેતકરે આજે ‘ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ’માં આજે ફરી એક વાર મુંબઇની મુશ્કેલીઓની સાથોસાથ સહિષ્ણુતાના પાઠની વાત યાદ કરી છે. લગે હાથ એમણે ‘મોરબીડ કોઇન્સીડન્સ’ (દુઃખદ યોગાનુયોગ) તરીકે એ પણ યાદ કર્યું છે કે આ હુમલા ‘એ વેનસડે’ના રોજ થયા.

આવી કોઇ પણ પ્રકારની દુર્ઘટનાની નૈતિક જવાબદારીમાંથી સરકાર છટકી શકતી નથી. આપણા માટે સવાલ એ છે કે આ બાબતમાં બધી સરકારો એકસરખી નિષ્ફળ સાબીત થઇ છે. કારણ કે રાજકીય પક્ષો રાષ્ટ્ર પરના હુમલા જેવા પ્રસંગે પણ તકવાદ છોડી શકતા નથી. એમનો ઘાટ ‘સબકો અપની હી કીસી બાત પે રોના આયા’ જેવો હોય છે. નાગરિકો અને દેશ પડે વસઇની ખાડીમાં.

એક વાત વારંવાર સંભળાય છેઃ અમેરિકામાં ૯/૧૧ પછી એક પણ હુમલો થયો નથી, ને આપણા દેશમાં વારંવાર કેટલા બધા હુમલા? કારણ કે, આપણી સરકારો નક્કામી છે. એ ખરૂં. પણ અમેરિકાની આર્થિક તાકાત, સલામતી પાછળ અઢળક ડોલરનો ઘુમાડો કરવાની ક્ષમતા અને ત્રાસવાદીઓએ અમેરિકામાં પેસાડી દીધેલી- હજુ નહીં ઓસરેલી ફડકને સાવ નજરઅંદાજ કરવા જેવાં નથી. છાશવારે અમેરિકામાં ત્રાસવાદી હુમલાની એલર્ટ અપાય છે અને લોકોના દિમાગની નસો તંગ થઇ જાય છે.

સરકારો અને રાજકીય પક્ષો નકામા અને તળીયા વગરના લોટા જેવા છે એ તો જાણે ચર્ચાથી પર બની ગયેલી હકીકત છે. પણ એ પક્ષો છેવટે લોકશાહીમાં અને પ્રજાના મતથી કામ કરે છે, એ પણ ઘણી વાર યાદ આવે છે. થાય કે એક બાજુ દરિયો ને બીજી બાજુ દૈત્ય (‘ડેવિલ એન્ડ ડીપ સી’નું ‘પ્રકાશશાહી’ ગુજરાતી). આપણે જવું ક્યાં? એ નિરાશા સાચી છે. એ સમયે આમજનતા ઉશ્કેરાટ અને અસહિષ્ણુતાના ચગડોળે ચડવાને બદલે સમભાવ અને સદ્ભાવથી કામ લે, તો રાજનેતાઓ અને પક્ષોને પણ લાંબા ગાળો પોતાની પ્રાથમિકતાઓ બદલવાની ફરજ પડે. કમ સે કમ એવી આશા રહે.

બાકી, હમણાં સુધી તો રાજ ઠાકરેઓને લીલાલહેર છે. કોઇ કહેનાર-પૂછનાર નહીં. બહાર રહો તો પણ હીરો. જેલમાં જાવ તો પણ હીરો. ગુજરાતની રાજકારણસર્જિત કે તાપીના પુર જેવી આફતો વખતે મૌન ધારણ કરી લેતા ગુજરાતના મુખ્ય મંત્રી હોંશથી મુંબઇને અને કેન્દ્રને શિખામણો આપે ત્યારે શું કહેવું? મોદી કાયદો-વ્યવસ્થા અને સલામતી જાળવવાનું શીખવાડે એ આખી વાત વિરોધાભાસી છે. અને ગમે તેટલો ઉત્સાહ હોય, પણ આવી સ્થિતિમાં મુંબઇ દોડી જવામાં કેટલી સેવા થાય? ને કેટલી સસ્તી પબ્લિસિટી?

ભાજપ હોય કે કોંગ્રેસ, શિવસેના હોય કે નવનિર્માણ સેના, આ લોકોનાં લક્ષણ આવાં ને આવાં રહ્યાં, તો આપણે મરી રહ્યા છીએ એમ જ મરતા રહેવાના! અને આવા નેતાઓ અને પક્ષોને ચલાવી લેવા, પોષવા અને પ્રોત્સાહિત કરવા બદલ આપણો પણ એમાં હિસ્સો હોવાનો.