હું તમે ને ગામઃ જન્મદિને મરસીયા

૨૦ ઓગસ્ટે રાજીવ ગાંધીની જન્મતારીખ નિમિત્તે ગુજરાત કોંગ્રેસે આ હોર્ડંિગ લગાડ્યું છે. તેમાં મથાળું છેઃ તમારી શહીદી ને અમારી સલામ. (‘શહીદી’ અને ‘ને’ વચ્ચે ફૂટબોલ રમાય એટલી જગ્યા શા માટે છે, તે જાહેરખબર બનાવનારને પૂછવું.)

હમ દેખ રહેં હૈં કિ, રાજીવ ગાંધીને ઘણા સમયથી ‘શહીદ’ કહેવામાં આવે છે.

અબ હમેં દેખના હૈં કિ, એમને શહીદ શી રીતે કહેવાય?

શહીદી એટલે જાણીબુઝીને પવિત્ર કામ ખાતર વહોરી લીધેલું મૃત્યુ. ગાંધીજીએ જલિયાંવાલા બાગમાં મૃત્ય પામેલા લોકો પ્રત્યે દિલોસોજી દાખવીને તેમને શહીદ ગણવાનો ઇન્કાર કર્યો હતો. રાજીવ પણ શી રીતે શહીદ ગણાય? તેમને ખબર હતી કે શ્રીપેરામ્બુદુરની સભામાં તેમના માટે માનવબોમ્બ તૈયાર છે?

કોઇ એમ કહે કે ‘તેમની શ્રીલંકા-નીતિને કારણે રાજીવે જીવ ગુમાવ્યો. એટલે તેમને દેશ ખાતર શહીદ ગણવા જોઇએ.’ પણ એવું હોય તો રાજીવની શ્રીલંકા-નીતિ માટે ગુજરાતીમાં વધારે સારો શબ્દ છેઃ‘ આપઘાત’. એટલે, વઘુમાં વઘુ એવું કહી શકાય કે ‘રાજીવ ગાંધી દેશ ખાતર મૃત્યુ પામ્યા.’ એથી એક દોરો પણ વધારે નહીં.

અને સૌથી મઝાની વાત. બિચારા રાજીવ ગાંધીની પુણ્યતિથીએ તેમની ‘શહીદી’ને યાદ કરવામાં આવે તો સમજ્યા. તેમના જન્મદિને પણ તેમના મૃત્યુની વાત? કેમ ભાઇ, રાજીવ ગાંધીએ જીવનમાં ‘શહીદ’ થવા સિવાય બીજું કોઇ સારૂં કામ જ નહોતું કર્યું? ફોનક્રાંતિ જેવાં તેમનાં પગલાં તેમના જન્મદિન નિમિત્તે યાદ ન થઇ શકે?

પણ ભાજપની સંઘપરિવારભક્તિ અને કોંગ્રેસની ગાંધીપરિવારભક્તિનું શું કહેવું?