આંખનું કાજળ ગાલે # 1 : યે ભાવના સોમૈયા ક્યા ચીજ હૈ?

સૌથી પહેલાં, મથાળામાં જણાતા દેખીતા અવિવેક વિશે સ્પષ્ટતાઃ 20 જુલાઇના રવિવારની સંદેશ સાપ્તાહિક પૂર્તિમાં જાણીતાં ફિલ્મપત્રકાર ભાવના સોમૈયાના લેખનું મથાળું છેઃ યે બાબુરાવ પટેલ ક્યા ચીજ હૈ?

અંગ્રેજી ‘જી’ અને ‘સ્ક્રીન’નાં તંત્રી રહી ચૂકેલાં અને મુંબઇની ફિલ્મી આલમમાં અચ્છુંખાસું નામ ધરાવતાં ભાવનાબહેને સંદેશની કોલમનો આખો લેખ ‘ફિલ્મઇન્ડિયા’ના તંત્રી બાબુરાવ પટેલ વિશે ઠપકાર્યો છે.

હા, ઠપકાર્યો છે. કારણ કે લેખમાં ‘ફકરે ફકરે કાદુ તારા લોચા’ એવો મામલો છે. બાબુરાવ પટેલના મૃત્યુનો મહિનો ખોટો લખ્યો છે. ઉત્સાહમાં આવીને ભાવનાબહેન એ મતલબનું પણ કહી બેઠાં છે કે બાબુરાવના રીવ્યુથી ફિલ્મો તરી અથવા ડૂબી જતી હતી.

બાબુરાવની શૈલી છટાદાર અને તેજાબી હતી. જૂના ફિલ્મસંગીતના-ફિલ્મોના વિદ્યાર્થી તરીકે મેં અઢળક ફિલ્મઇન્ડિયાં જોયાં-વાંચ્યાં-માણ્યાં છે. બાબુરાવની શૈલીનો હું પણ પ્રેમી છું. છતાં તેમના રીવ્યુની બોક્સઓફિસ પર અસર થઇ નથી. પ્રોડ્યુસર-ડાયરેક્ટર અને કલાકારો તેમની કલમથી ગભરાતા હતા, પણ ક્યાં ફિલ્મઇન્ડિયા વાંચનારું મર્યાદિત ઓડિયન્સ અને ક્યાં હિંદી ફિલ્મો જોનારો વિશાળ જનસમૂહ!
ફક્ત આટલા તર્કથી મારો મુદ્દો સાબીત કરવાનો નથી. બાબુરાવ રીવ્યુમાં કેવો માર ખાતા હતા અને સારી ફિલ્મો- સારા સંગીતને ધીબેડી નાખવાની સાથે ખરાબ ફિલ્મોને છાપરે ચડાવતા હતા, એ બધું મારા ભવિષ્યના લેખોનો વિષય છે. પણ એક-બે સેમ્પલઃ

દિલીપકુમારની પહેલી ફિલ્મ ‘જ્વારભાટા’(1944) જોયા પછી બાબુરાવે એ મતલબનું લખ્યું હતું કે ફિલ્મનો હીરો કોઇ રીતે ફિલમલાઇનમાં ચાલે એમ નથી. એટલે એ જ્યાંથી આવ્યો હોય ત્યાં પાછો જતો રહે એમાં જ તેની ભલાઇ છે.--(

નૌશાદ પ્રત્યે પૂર્વગ્રહ ધરાવતા બાબુરાવે ‘બૈજુ બાવરા’ના સંગીત માટે ‘સારી મહેનત કરી છે’ એવાં કોમ્પ્લીમેન્ટ આપ્યાં હતાં અને ‘શબાબ’નાં અદભૂત ગીતોમાંનું એક ‘મરના તેરી ગલીમેં, જીના તેરી ગલીમેં’ ટાંકીને બાબુરાવ ઉવાચઃ ‘શબાબમાં નૌશાદે તેરી ગલી, મેરી ગલી જેવાં સસ્તાં ગીતો બનાવ્યાં છે.’ ધેટ્સ ઓલ, યોર ઓનર.

ઓર, ધેટ્સ નોટ ઓલ. ભાવનાબહેન લખે છે કે રાજકારણમાં પડેલાં બાબુરાવથી ગભરાતાં ઇંદિરા ગાંધીએ તેમને રાજ્યસભાનું સભ્યપદ આપીને પટાવી લીધા હતા. આ વાત સદંતર ખોટી છે, એટલી મને ખબર હતી, પણ બાબુરાવના ભક્ત-ચાહક અમદાવાદના મહેન્દ્રભાઇ શાહ વધારે વિગત આપતાં કહે છે કે ‘બાબુરાવ મધ્ય પ્રદેશની ઉજ્જૈન પાસે આવેલી એક બેઠક (શાજપુર) પરથી લોકસભાની ચૂંટણી જીત્યા હતા. તેમને ગ્વાલિયરનાં રાજમાતા સિંધીયાએ સ્પોન્સર કર્યા હતા અને જનસંઘે ટેકો આપ્યો હતો. આ ચૂંટણીમાં ભૂતપૂર્વ કોંગ્રેસી મુખ્ય મંત્રી લીલાધર મિશ્રાને હરાવીને બાબુરાવ લોકસભાના સભ્ય બન્યા હતા.

બાબુરાવ ડોક્ટર ન હતા, છતાં ધરાર પોતાના નામ આગળ ‘ડો.’ લખતા હતા. અમદાવાદના એક જાણીતી કોલેજના આચાર્યને પણ એવો જ શોખ છે. બહરહાલ, વો કિસ્સા ફિર કભી...

વાત ભાવનાબહેનની ચાલે છે. એટલે ભૂલોનો અંબાર ખડક્યા પછી તેની પર ‘ટોપિંગ’ જેવી ભૂલઃ લેખ સાથે છપાયેલી બે તસવીરોમાંથી એક તસવીર બાબુરાવનાં બીજાં પત્ની સુશીલારાણી પટેલની છે, પણ તેમની સાથેની તસવીર બાબુરાવ પટેલની નથી. એ તસવીર કોની છે? મહેન્દ્ર શાહ કહે છે કે ‘ફિલ્મ ઇન્ડિયા’ ના હોલિવુડના કોરસ્પોન્ડન્ટ રામ બાગાઇની છે.

ભાવનાબહેન, ગુજરાતી છાપાના વાચકો માટે આમ ડાબા હાથે લખશો તો કેમ ચાલશે? તમે લખો છો એ જગ્યાએ વર્ષો સુધી સલીલ દલાલ લખતા હતા. એમનું વાંચીને અમે મોટા થયા. વલ્લભવિદ્યાનગરના સલીલભાઇનો તમારા જેવો કોઇ દાવો ન હતો. છતાં તેમણે અનેક વિષયોને એક ધાગે પરોવીને લખવાની પ્રવાહી શૈલી વિકસાવી. ગુજરાતી છાપાંમાં ‘ફિલમની ચિલમ’ ડાલડા અને ઝેરોક્સની જેમ વિશેષ નામ મટીને સામાન્ય નામ બની ગયું.

હવે તમે મુંબઇમાં જ રહો, ત્યાંના ‘સ્ટાર્સો’ સાથે સંપર્કમાં હો, છતાં આવા ભીંડા મારો તો શું થશે? કે પછી આમ જ હલાવવું પડશે?

નોંધઃ ‘આંખનું કાજળ ગાલે’ ના મથાળા હેઠળ આવી વાનગીઓ મુકવાનો વિચાર છે. ‘પ્રોફેશનલ એથિક્સ’ મુજબ મારે જણાવવું જોઇએ કે હું ‘ગુજરાત સમાચાર’ સાથે સંકળાયેલો છું.
એ કહ્યા પછી બીજા જ શ્વાસમાં એ જાહેર કહેવાનું થાય છે કે આમ તો સમગ્રપણે મારા લેખનમાં, છતાં આ બ્લોગમાં સવિશેષ, હું માત્ર મારી સાથે અને વાચકો સાથે સંકળાયેલો છું. બહારની જેમ અહીં પણ હું એક યા બીજા છાપા કે મેગેઝીનના ‘વફાદાર’ કે ‘ટીકાકાર’ તરીકે પેશ થતો નથી. ‘આંખનું કાજળ ગાલે’ની આ પહેલી એન્ટ્રી હોવાથી આટલી સ્પષ્ટતા.