પરીક્ષાસ્પેશ્યલઃ નેતાઓ સુપરવાઇઝર હોય તો?

દેશમાં અનેક ઠેકાણે પરીક્ષા ચાલે છે. કાશ્મીરમાં ભાજપની અને નરેન્દ્ર મોદીની, કોલસાકૌભાંડમાં મનમોહન સિંઘની, દિલ્હીમાં અરવિંદ કેજરીવાલ-યોગેન્દ્ર યાદવ-પ્રશાંત ભૂષણની, કોંગ્રેસમાં રાહુલ ગાંધીની, દેશમાં મતદારોની ધીરજની, ગુજરાતમાં દસમા-બારમા ધોરણના વિદ્યાર્થીઓની...અને વિદ્યાર્થીઓ એવા ભ્રમમાં છે કે તેમની પરીક્ષા સૌથી મોટી છે. અખબારોમાં પરીક્ષાના, પેપરના અને ચોરી અટકાવવાના કડક બંદોબસ્તના સમાચાર આવે છે. ધારો કે બંદોબસ્તના જ ભાગરૂપે દેશના કેટલાક નેતાઓ-આગેવાનોને પરીક્ષાકેન્દ્રમાં સુપરવાઇઝર બનાવી દેવામાં આવે તો કેવાં દૃશ્યો સર્જાય?

***

વડાપ્રધાન મોદી

હું પરીક્ષા આપતો નથી ને આપવા દેતો નથી. સીબીઆઇએ મારી એક વાર પરીક્ષા લીધી હતી. ઓરલ પરીક્ષા. અત્યારે એ જ સીબીઆઇની પરીક્ષાનાં પેપર હું સેટ કરું છું. 

મારા શાસનમાં પરીક્ષા આપનારા બધાનો વિકાસ થઇ જશે. બધાના ૯૯ ટકા આવી જશે. કારણ કે આપણે ખાલી પેપર જ નહીં, પરિણામ પણ સેટ કરી શકીએ છીએ. સુપરવાઇઝર મને અમસ્તો નથી બનાવ્યો. મને આ કામનો લાંબો અનુભવ છે. સુપરવાઇઝર એટલે મુદ્દે એવો જ માણસ ને, જે પોતે મન ફાવે ત્યારે, મન ફાવે એવું ને એટલું બોલે, બીજું કોઇ સવાલ પૂછે તો મન ફાવે એવો જવાબ આપે. પૂછનારને  તોડી પણ પાડે, તેની સામે જોઇને ડોળા કાઢે ને જૂઠા કૉપીકેસથી ફેક એન્કાઉન્ટર પણ કરી શકે. રાજકારણમાં સુપરવાઇઝરનું ‘ગુજરાતી’ મુખ્ય મંત્રી થતું હોવું જોઇએ. 

હું જ્યાં સુધી સુપરવાઇઝર છું ત્યાં સુધી મારા વર્ગના ૫૭ કરોડ - ભાગ્યા એક કરોડ- વિદ્યાર્થીઓએ ચિંતા કરવાનું કોઇ કારણ નથી. કોઇ સ્ક્વોડ આવશે તો હું એના સાહેબોને સ્કૂલના બગીચામાં બાંધેલા હિંચકા પર બેસાડીને તેમની સાથે ફોટા પડાવીશ. તેનાથી મારા વિદ્યાર્થીઓનું ગૌરવ વધશે અને એ કહી શકશે કે હમ ઉસ ક્લાસકે વાસી હૈં, જિસ દેશમૈં... 

મનમોહન સિંઘ 

જુઓ છોકરાંઓ, હું બહુ પ્રામાણિક માણસ છું. પ્રામાણિક માણસના માથે લાલ લાઇટ ભલે ન હોય, વાદળી પાઘડી તો હોઇ શકે ને. મારી પ્રામાણિકતા વિશે મારા શત્રુઓ પણ આંગળી ચીંધી શકતા નથી. એટલે તો મને સુપરવાઇઝરના હોદ્દે મૂકવામાં આવ્યું. (ક્લાસના એક ખૂણેથી અંદરોઅંદર વાતચીતના અવાજ આવે છે) જુઓ છોકરાઓ, હું સમજું છું કે ‘કોએલિશન ધર્મ’ની જેમ ‘સુપરવાઇઝર ધર્મ’ પણ હોય છે. આટલાં બધાં તોફાની છોકરાંને સફળતાપૂર્વક ભેગાં રાખવાનાં હોય ત્યારે થોડી ગરબડો તો થાય. હું એવો ચોખલિયો નથી. મારી પોતાની બાબતમાં છું, પણ આખા ક્લાસની બાબતમાં નથી. હું સમજું છું કે બધા માણસો સરખા કેવી રીતે હોઇ શકે? એટલે વિનંતીપૂર્વક એટલું જ કહું છું કે મારી વ્યક્તિગત પ્રામાણિકતા હવેના કલાકો તમારા હાથમાં છે. તમે હદ બહારની ચોરીઓ કે ઘોંઘાટ કરશો, તો તમારું જે થવાનું હશે તે થશે, પણ ભવિષ્યમાં મારે જવાબો આપવા જવું પડશે. એટલે હું તમને વિનંતીપૂર્વક કહું છું કે તમારે જે કરવું હોય તે કરજો, પણ બને ત્યાં સુધી મને ખબર ન પડે એવી રીતે અને ખાસ તો, મારું નામ ન આવે એવી રીતે કરજો. મૉડરેટર મૅડમ પણ આવું જ ઇચ્છે છે કે જે થવું હોય તે થાય, પણ બહાર એનો કકળાટ ન થવો જોઇએ. નહીંતર ભવિષ્યમાં કોઇ સુપરવાઇઝર તરીકે તો શું, પરીક્ષામાં પાણી પીવડાવવા માટે પણ નહીં રાખે.  

અરવિંદ કેજરીવાલ 

જુઓ, એક વાત સમજી લો. હું ભારતનો સૌથી પ્રામાણિક અનેે સૌથી કડક સુપરવાઇઝર છું. જે લોકો ચોરી કરતા નથી, તેમણે એવું જ સમજવું કે હું નહીં, એ લોકો આ ક્લાસના સુપરવાઇઝર છે. અને જે લોકો ચોરી કરે છે તેમની ખેર નથી. કોઇ પણ ક્લાસમાં ચોરી કરનારને - એટલે કે કરતાં પકડાનારને- કડકમાં કડક સજા મળે એ માટે ધરણા કરવા માટે હું સદા તત્પર હોઉં છું. એક વાર તો મારા જ ક્લાસમાં ચોરી થઇ ત્યારે મેં તેના વિરોધમાં મારા કલાસની બહાર જઇને ધરણાં કર્યાં હતાં.

આજે ફરી આ ક્લાસમાં સુપરવાઇઝર તરીકે આવવાનું થયું છે ત્યારે મારે તમને એ જ કહેવાનું છે કે વિદ્યાર્થીઓ, તમે અંદરોઅંદર છૂટથી ચોરી કરો ને કરાવો, પણ જે કંઇ થાય તેનું તમારા મોબાઇલમાં રેકોર્ડિંગ કરી લેજો. એના આધારે અમે કડકમાં કડક કાર્યવાહી કરીશું. (એક વિદ્યાર્થીની હિલચાલ જોઇને) હું જે કહું કે કરું એનું નહીં, તમે જે કરો એના રેકોર્ડિંગનું મેં કહ્યું હતું. તમે ઉઠીને મારાં જ રેકોર્ડિંગ કરશો તો પેપર ક્યારે લખશો ને પાસ શી રીતે થશો? અને આપણી ઉજ્જવળ લોકશાહીનું અને અમારી ભવ્ય પારદર્શકતાનું શું થશે?

એક વાત યાદ રાખજો : તમે મારી પર કોઇ પણ પ્રકારની શંકા કરશો, તો એ હું સહન નહીં કરું. કારણ કે મેં એક વાર કહી દીઘું છે કે હું એકદમ સિદ્ધાંતવાદી સુપરવાઇઝર છું. તમે મારી પર શંકા કરશો તો હું ફક્ત ક્લાસ જ નહીં, આખી સ્કૂલ છોડીને નેચરોપથી કરાવવા જતો રહીશ. હવે આ સંગીતમય પૈગામ સાથે હું મારી વાત પૂરી કરું છું. તમે પણ મારી સાથે સુર પૂરાવજો, ‘સ્ટુડન્ટકા સ્ટુડન્ટ સે હો ભાઇચારા, યહી પૈગાામ હમારા.’

રાહુલ ગાંધી 

જુઓ, આમ તો આ ક્લાસના સત્તાવાર સુપરવાઇઝર તરીકે મનમોહન સિંઘ છે, પરંતુ ક્લાસની જવાબદારી મને સોંપવામાં આવી છે. અમારી વચ્ચે એવું નક્કી થયું છે કે ક્લાસમાં ત્રણ કલાક બઘું સમુંસૂતરું ચાલે તો તેનો જશ મારો, પણ જો ઘૂમ ચોરીઓ થાય ને કેસનો કકળાટ થાય તો એના માટે ડૉ.સિંઘ જવાબદાર. મને હંમેશાં આવી રીતે જ સુપરવિઝન કરવાનું ફાવે છે. જોકે, ફાવવું અને ગમવું બે જુદી વાત છે. મને મન તો થાય ને કે સત્તાવાર સુપરવાઇઝર તરીકે પણ હું જ હોઉં.  પણ મમ્મી કહે છે, ‘તું હજુ નાનો છું.’ આ બધી અંગત વાતો હું તમને શા માટે કહી રહ્યો છું, એ તો હું પણ જાણતો નથી. પણ આ બઘું સાંભળીને મને નબળો ન ધારી લેતા. (એક કાગળ કાઢીને) જુઓ, આ કાગળમાં સુપરવિઝન કેવી રીતે કરવું એની કેટલીક સૂચનાઓ મને આપવામાં આવી હતી, પણ હું સ્વતંત્ર મિજાજનો માણસ છું. મારા પણ અભિપ્રાયો હોય છે અને મને આ કાગળ મંજૂર નથી. (કાગળ ફાડીને તેના ટુકડા હવામાં ઉડાડે છે) તમારે કોઇ પણ ડિફિકલ્ટી હોય તો ડૉ.સિંઘ સુધી જવાની જરૂર નથી. હું એના માટે જ બેઠો છું- અને હા, સુપરવાઇઝરો સાથે દલીલબાજીનો શોખ ધરાવતા વિદ્યાર્થીઓએ ડૉ.સિંઘનો સંપર્ક કરવો. કારણ કે તેમની પાસે તમારા બધા સવાલોના જવાબ હશે અને એ નહીં હોય તો પણ, તેમના સ્મિતનો ભાસ કરાવતા મૌનમાં તમારા બધા સવાલ શમી જશે.

અમિત શાહ 
હું સુપરવાઇઝર નથી. હું સુપરવાઇઝરોનો સુપરવાઇઝર છું. સુપરવાઇઝરોને ખબર નથી કે એમના અને બીજા દરેક ક્લાસરૂમમાં સીસી ટીવી કેમેરા મૂકેલા છે અને હું એમને ખબર ન પડે એવી રીતે, આખો વખત વિદ્યાર્થીઓનું નહીં, સુપરવાઇઝરોનું મોનિટરિંગ કરતો હોઉં છું. એટલે, અમારા આજ્ઞાંકિત વિદ્યાર્થીઓએ ચિંતા કરવાની કશી જરૂર નથી. તમે જલસા કરો ને તમારા સુપરવાઇઝરોને ધંધે લગાડો. બાકી બઘું હું જોઇ લઇશ.