અર્નબ ગોસ્વામીના શોમાં ગાંધીજી

ગાંધીજી વિશે હંમેશાં એવું કહેવાય છે કે એ બહુ સમયસર જન્મી ગયા. થોડા દાયકા વહેલા કે મોડા એ આવ્યા હોત તો તેમનું શું થયું હોત, એ કલ્પનાનો વિષય છે. છેલ્લા થોડા વખતથી ટીવી ચેનલ પર અર્ણવ ઉર્ફે અર્નબ ગોસ્વામી/ Arnab Goswami નામના એક ભાઇ ચર્ચાના નામે જે ધોકાબાજી ચલાવે છે, એ જોતાં ખરેખર એવું લાગે કે ગાંધીજી - અને અર્નબ પણ- સમયસર જન્મ્યા. એટલું જ નહીં, ગાંધીજી સમયસર વિદાય થઇ ગયા. એટલે અર્નબના સકંજામાંથી બચી ગયા. 'અર્ણવ' ખરેખર તો એક છંદનું નામ અને 'સમુદ્ર'નો પર્યાય છે, પણ ટીવી પર છંદે ચડેલા અને કંઇકને કુછંદે ચડાવતા અર્નબ ગોસ્વામીના શોમાં ગાંધીજીને અત્યારે બેસવાનું થાય તો?

***

અર્નબઃ આજે મારી સાથે સ્ટુડિયોમાં છે મિસ્ટર ગાંધી. વેલકમ.

ગાંધીજીઃ ઘણું જીવો અને દેશની સેવા કરો.

અર્નબઃ ત્યાં જ મારો પહેલો સવાલ છે, મિસ્ટર ગાંધી. વૉટ ઇઝ નેશન? નેશન વોન્ટ્સ ટુ નો...

ગાંધીજીઃ (સહેજ હસીને) સવાલમાં જ જવાબ હોય એવા પ્રશ્નો સામેવાળાને મૂંઝવવા પૂછો છો...તમે કોંગ્રેસના સમાજવાદી મિત્રોમાંના લાગો છો.

અર્નબઃ વેલ, સ્માર્ટ મિ.ગાંધી, પણ એ મારા સવાલનો જવાબ નથી. નેશન વૉન્ટ્સ ટુ નો રાઇટ નાઉ, ફ્રોમ હોર્સીસ માઉથ કે તમે કયા નેશનની વાત કરો છો.

ગાંધીજીઃ તમે સરદારને આ સવાલ પૂછ્યો હોત તો એમણે કહ્યું હોત કે આઇ એમ નોટ એ હોર્સ. હા..હા..હા.

અર્નબઃ (કેમેરા સામે જોઇને) જોયું? આપણા મહાન નેતાઓ આ અર્નબ ગોસ્વામીના શોમાં આવ્યા પછી એક સવાલનો જવાબ આપવામાં કેવા ગેંગેંફેંફે થઇ જાય છે. આ શોમાં માણસના અસલી રંગ દેખાતાં વાર લાગતી નથી.

ગાંધીજીઃ તો સૌથી વધારે જોખમ તમારા માથે કહેવાય. તમે તો રોજેરોજ અહીં આવો છો.

અર્નબઃ ઇનફ મિ.ગાંધી. હું એટલે કે આખો દેશ એ જાણવા માગે છે કે તમે દેશ કોને કહો છો?

ગાંધીજીઃ એ જ તો મેં તમને કહ્યું. તમે સમાજવાદી મિત્રોની જેમ ખોટી જગ્યાએ ઉશ્કેરાઇ જાવ છો. તમે જ કહો છો કે નેશન વોન્ટ્સ ટુ નો. તો પછી નેશન એટલે શું, એ મને વધારે ખબર હોય કે તમને?

અર્નબઃ ઓકે. નેક્સ્ટ ક્વેશ્ચન. દાંડીકૂચ કોનો આઇડીયા હતો?

ગાંધીજીઃ કેમ? તમારે વેચાતો જોઇએ છે? હરિજન ફાળામાં પાંચસો રૂપિયા આપો તો એ તમારો. બસ?

અર્નબઃ મારો એ જ પોઇન્ટ છે. આખી દુનિયા કહે છે કે એ તમારો આઇડીયા હતો, પણ નેશન વોન્ટ્સ ટુ નો કે ખરેખર એ કોનો આઇડીયા હતો?

ગાંધીજીઃ એનાથી શો ફરક પડે છે?

અર્નબઃ મારી જોડે પાકી ઇન્ફર્મેશન છે કે એ આઇડીયા રાજીવ ગાંધીનો હતો. તેમણે ૧૯૮૬માં વિચાર્યો હતો, પણ તમે ટાઇમટ્રાવેલ કરીને - ભવિષ્યમાં જઇને- ચોરી લીધો...(ગૌરવ સાથે) અમને ટાઇમટ્રાવેલ વિશે ખબર નહીં હોય એવું તમે માનતા હો તો તમે ભીંત ભૂલો છો, મિસ્ટર ગાંધી.

ગાંધીજીઃ (ખડખડાટ હસીને) તમે સમાજવાદી નહીં, સામ્યવાદી હો એવું વધારે લાગે છે.

અર્નબઃ મિ.ગાંધી, તમે એકેય સવાલના સીધા જવાબ આપતા નથી. તો આપણો શો કેમ ચાલશે?

ગાંધીજીઃ આપણો નહીં, તમારો.

અર્નબઃ ઓકે, તો એનો મતલબ એવો થયો કે તમે કબૂલો છો કે દાંડીકૂચનો આઇડીયા રાજીવ ગાંધીનો હતો.

ગાંધીજીઃ એવું મેં ક્યારે કહ્યું?

અર્નબઃ પણ તમે ના ક્યાં પાડી? મતલબ કે તમે કબૂલ કર્યું છે. નેશન ઇઝ વિટનેસ, અહીં આવીને ભલભલા કબૂલાતો કરી લે છે. મારો પાવર જ એવો છે કે જૂઠાણું અહીં ચાલી ન શકે. હવે મને એમ ન કહેતા કે તમે રાજીવ ગાંધીને ઓળખતા નથી.

ગાંધીજીઃ તમારી શક્તિઓની હું કદર કરું છું. ખરેખર હું તમને એ જ સવાલ પૂછવાનો હતો.

અર્નબઃ (વિજયી સ્મિત કરીને) હું બધાને બરાબર ઓળખું છું. અમસ્તો અહીં નથી બેઠો.

ગાંધીજીઃ ખરું. અમસ્તો તો હું જ બેઠો છું.

અર્નબઃ તમે ૧૯૨૧નો સત્યાગ્રહ અધવચ્ચેથી આટોપી કેમ લીધો? તમે એ ન કર્યું હોત તો દેશને આઝાદી ૪૬ વર્ષ વહેલી મળી ગઇ હોત.

ગાંધીજીઃ તમારું ગણિત પાકું છે.

અર્નબઃ ધેટ્સ ઓલરાઇટ મિસ્ટર ગાંધી. મારી શક્તિઓ ભલભલાને કબૂલવી પડે છે, પણ વખાણથી ફુલાઇને હું સવાલ ભૂલી જઇશ એવું ન માની લેતા. મારો સવાલ એ છે કે ૧૯૨૧ના સત્યાગ્રના ટીઆરપી સારામાં સારા હોવા છતાં એ તમે કેમ અધવચ્ચે આટોપી લીધો?

ગાંધીજીઃ મેં ટોપી વિશે સાંભળ્યું છે. એ વખતે બહુ લોકો ગાંધીટોપી પહેરતા હતા, પણ આ ટીઆરપી શું છે?

અર્નબઃ આઇ કેન અન્ડરસ્ટેન્ડ. હું સાવ જડ નથી. તમને ટીઆરપી વિશે ખબર ન હોય તે સમજાય એવું છે. ટીઆરપી એટલે શોની લોકપ્રિયતાનો આંકડો...જેમ કે મારા શોના ટીઆરપી હાઇએસ્ટ છે.

ગાંધીજીઃ અચ્છા, એટલે એ ટોપી પહેરવાનો નહીં, પહેરાવવાનો મામલો છે. એમ ને?

અર્નબઃ ફાલતુ વાતો છોડો. હું..તમને..પૂછું..છું.. કે..તમે.. સત્યાગ્રહ.. કેમ.. સંકેલી.. લીધો? નેશન વોન્ટ્સ ટુ નો...

ગાંધીજીઃ કારણ કે મારું નામ અન્ના હજારે નથી, મોહનદાસ ગાંધી છે. હું છાપાં ને ટીવીના જોરે સત્યાગ્રહો નથી ચલાવતો. અંતરાત્માના આદેશ પ્રમાણે વર્તું છું.

અર્નબઃ અંતરાત્મા? એ શું? કોઇ નવી વિદેશી મીડિયા કંપની છે? હશે, જે હશે તે. મને કોઇની પરવા નથી. હું લોકોને આદેશ આપું છું. કોઇના આદેશ પાળતો નથી.

ગાંધીજીઃ હા, એ તો લાગે છે.

અર્નબઃ પણ પેલું અંતરાત્માવાળું શું છે?

ગાંધીજીઃ જવા દો. એ તમને મીડિયાવાળાને નહીં સમજાય.

અર્નબઃ ટૂંકમાં તમે કબૂલો છો કે તમે સત્યાગ્રહ પાછો ખેંચ્યો એ ખોટું કર્યું અને સત્યાગ્રહ ચાલુ રાખ્યો હોત તો ભારતને આઝાદી વહેલી મળી જાત.

ગાંધીજીઃ મેં એવું ક્યાં કહ્યું?

અર્નબઃ તમે ઇન્કાર પણ નથી કર્યો. ઓકે, નેક્સ્ટ ક્વેશ્ચન. રાઉન્ડ ટેબલ કોન્ફરન્સમાં તમે શું કામ ગયા હતા? અને ત્યાં ગયા તો ગયા, પણ રાજાને મળવા કેમ ગયા? નેશન વોન્ટ્સ ટુ નો કે તમને દેશભક્તિ- દેશદાઝ- સ્વમાન જેવું કંઇ નડયું નહીં?

ગાંધીજીઃ ચિરંજીવી અર્નબ, મારો બકરીને માટીનો પાટો બાંધવાનો સમય થઇ ગયો છે, પણ નેશન વોન્ટ્સ ટુ નો કે તમે જ નેશન છો એવું તમને કોણે કહ્યું? અને નેશન તમારા કાનમાં આવીને કહી જાય છે કે તેને શું જાણવું છે? જો તમારે નેશન જોડે રોજ વાત થતી હોય તો એને કહી દેજો કે જે નેશનના પ્રવક્તાઓ તમારા જેવા હોય, એ નેશનનું ભવિષ્ય બહુ સારું નથી.

(એ સાથે જ ગાંધીજી ઉઠીને ચાલતી પકડે છે, અર્નબ ઝનૂનપૂર્વક કંઇક બોલતા હોય એવું દેખાય છે, પણ અવાજ સંભળાતો નથી અને બેકગ્રાઉન્ડમાં 'મેં..મેં..' એવા બકરીના અવાજ સંભળાય છે.)