વૈષ્ણવજન તો કોને રે કહીએ?

ગયા અઠવાડિયે વડોદરામાં ઠેકઠેકાણે ઉપર દેખાય છે એવાં હોર્ડિંગ જોવા મળ્યાં. તે ધ્યાનથી વાંચ્યા પછી, ખાસ તો તેમાંની એક લીટી પર નજર ગયા પછી, 'સંસદીય અભિવ્યક્તિ' જાળવી રાખવાનુ બહુ અઘરું લાગે.

કારણ કે દલિત મહોલ્લામાં જઇને ભજન કરનાર, 'વૈષણવજન તો તેને રે કહીએ'ના રચયિતા નરસિંહ મહેતાની સદીઓ પછી અને એ ભજનને રાષ્ટ્રીય દરજ્જો આપનાર ગાંધીજીના અનેક પ્રયાસ પછી પણ, 'યુવા વૈષ્ણવાચાર્ય' જીવનસાથી સંમેલનમાં ભાગ લેવા માટેની લાયકાતમાં લખે છે

બ્રાહ્મણ, વણિક, પટેલ તથા વૈશ્ય જ્ઞાતિ

આ મહારાજને કે તેમના ચેલાઓને ખબર છે કે ભારતમાં બંધારણ જેવી કોઇ ચીજ છે? ભારતમાં બાવાઓને બંધારણ સાથે લેવાદેવા હોતી નથી. મૂળે બહુમતિ પ્રજાના બંધારણમાં ગરબડ હોય તો દેશના બંધારણને શું ધોઇ પીવાનું? અને પ્રજાના બંધારણમાં ગરબડ ન હોત તો આ બાવાજી આમ છડેચોક માત્ર ને માત્ર 'શુદ્રો'ને બાકાત રાખતાં હોર્ડિંગ મૂકી શક્યાં હોત?

આ હોર્ડિંગ માટે જવાબદાર લોકો પર પ્રીવેન્શન ઓફ એટ્રોસિટીઝ એક્ટ હેઠળ કેસ શા માટે ન થવો જોઇએ? અને શા માટે એ લોકોની જામીન ન મળે એ રીતે ધરપકડ ન થવી જોઇએ? દલિતોને બીજી કેટલી ગંભીર સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે અને તેની સરખામણીમાં આ ભેદભાવ કેટલો ક્ષુલ્લક છે એવા ઉપદેશ મને આપવાની જરૂર નથી. એ હું 'દલિતશક્તિ' માસિકના સંપાદક તરીકેની છ-સાત વર્ષની કામગીરીને લીધે બરાબર જાણું છું.

'જ્ઞાતિવાદ જેવું હવે ક્યાં કશું રહ્યું જ છે' એવું માનનારા ઘણા સ્નેહી-મિત્રોને મારું વલણ કે પ્રતિક્રિયા આક્રમક અથવા આત્યંતિક લાગી શકે છે. ભલે લાગતી. મારે તો આ હોર્ડિંગ વિશે એમની પ્રતિક્રિયા જાણવી છે અને આ હોર્ડિંગ વાંચ્યા પછી તેમની ઠાવકાઇ કેટલી હદે ટકી રહે છે એ જોવું છે.

'બાવાજીએ આવું ન કરવું જોઇએ અને મારે આવી આકરી પ્રતિક્રિયા ન આપવી જોઇએ' એવી સૂફિયાણી યુનોવાદી વાતો લખવાને બદલે, જે ન કરવું જોઇએ તે કરવા બદલ શું સજા હોવી જોઇએ, એ પણ લખવા આગ્રહ છે.