ગણીને બે આખાં અને બે ‘ક્વાર્ટર’ ફિલ્મી ગીતો ગાનાર ચંદ્રુ ચૈનાણી ઉર્ફે ચંદ્રુ આત્માનું 12 એપ્રિલના રોજ મુંબઇમાં અવસાન થયું. તેના ખબર હરીશ રઘુવંશી જેવા ખંતીલા સંશોધકને છેક ગઇ કાલે મળ્યા હોય, તો બીજા સંગીતપ્રેમીઓ સમાચાર ન જાણતા હોય એ સ્વાભાવિક છે.વિખ્યાત ગાયક સી.એચ.આત્મા (સાચું નામઃ હસમતરાય આત્મારામ ચૈનાણી)ના નાના ભાઇ ચંદ્રુ આત્મા આજીવન ‘સાયગલ સંધ્યા’ નામે સાયગલનાં ગીતોના કાર્યક્રમો આપીને જાણીતા બન્યા હતા. બેનેગલે ‘ભૂમિકા’માં સાયગલ-યુગની અસર પેદા કરવા માટે જ ચંદ્રુનો અવાજ વાપર્યો હતો. એમનો ઘેરો, સી.એચ.આત્મા જેવો અવાજ સંગીતકારોને પાર્શ્વગાયન માટે અનુકૂળ નહીં લાગ્યો હોય. એટલે તેમણે ફક્ત ચાર ફિલ્મમાં ગીત ગાયાં. હરીશભાઇએ રાબેતા મુજબના ઉત્સાહ અને ચીવટથી આપેલી માહિતી પ્રમાણે, એ ચાર ગીતોની વિગતઃ
1. મેરી ઝિંદગીકી કશ્તી- ભૂમિકા – 1977- સંગીતઃ વનરાજ ભાટિયા
2. હમ પાપી તુમ - સાહિબબહાદુર – 1977 – સહગાયકોઃ મહેન્દ્ર કપુર-અંબરકુમાર-ચંદ્રાણી મુખર્જી-દિલરાજ કૌર- સંગીતઃ મદનમોહન
3. સાંવરિયા તોરી પ્રીત- પ્રેમબંધન- 1978- લક્ષ્મીકાંત-પ્યારેલાલ
4. તુમસે બઢકર દુનિયામેં- કામચોર-1982- રાજેશ રોશન
‘કામચોર’ના ગીત વખતે ફિલ્મમાં રેકોર્ડ વાગતી બતાવાય છે, જેની પર ગવાતું ગીત ચંદ્રુના અવાજમાં છે. શરૂઆત પછીનું ગીત કિશોરકુમારના અવાજમાં શરૂ થાય છે.
ચંદ્રુના ભાઇ અને આજીવન સાયગલની છાયામાંથી બહાર નહીં આવી શકેલા સી.એચ.આત્માનો અવાજ મધુર હતો
. દેખાવ પણ ગાયકોની સરખામણીમાં સારો. એટલે સી.એચ.આત્માએ કેટલાંક અત્યંત જાણીતાં ગીતો ગાવા ઉપરાંત ત્રણ ફિલ્મોમાં અભિનય પણ કર્યો. ‘ભાઇસાહબ’ (સંગીત-નીનુ મઝમુદાર) અને ‘બિલ્વમંગલ’ (સં-બુલો સી રાની)માં આત્મા હીરો હતા, જ્યારે ‘ગીત ગાયા પથ્થરોંને’માં તેમની ભૂમિકા હતી. એ સિવાય ‘આસમાન’, ‘ઢાકે કી મલમલ’ (ઓપી નૈયર), ‘નગીના’ (શંકર-જયકિશન)માં આત્માએ પ્લેબેક આપ્યું હતું. તેમનાં જાણીતાં ફિલ્મી ગીતોમાં રોઉં મૈં સાગરકે કિનારે, ઇસ બેવફા જહાંમે, મંડવે તલે ગરીબકે...ઓ.પી.નૈયરે સંગીતબદ્ધ કરેલા બિનફિલ્મી ગીત ‘પ્રીતમ આન મિલો’થી સીએચ આત્મા પ્રસિદ્ધ થયા. એ જ ગીત છેડછાડ સાથે ‘અંગૂર’માં ચંદ્રુ આત્માએ ગાયું હોવાની મારી છાપ હતી, પણ હરીશભાઇએ ખરાઇ કરીને કહ્યું કે એ અવાજ ‘અંગુર’ના સંગીતકાર આર.ડી.બર્મનના સહાયક સપન ચક્રવર્તીનો છે.
ફિલ્મસંગીતના ઇતિહાસમાં ચંદ્રુ આત્માનું નામ સી.એચ.આત્માની ફૂટનોટમાં (અને સી.એચ.આત્માનું નામ સાયગલની ફૂટનોટમાં?) લેવાશે.
harishbhai adds:
ReplyDeleteChandru Atma sung full song 'Tumse badhkar duniya mein' for LP record.
Want to hear?
http://www.hummaa.com/music/artist/621/Chandru+Atma/
ભાઈ, તમે તો બહુ જ્ઞાનવર્ધક માહિતી આપી. હરીશભાઈનો પણ ખૂબ ખૂબ આભાર. મારા બ્લોગ પર પણ લિંક મૂકીશ, જાહેર જનતાના લાભાર્થે.
ReplyDeleteસોરી, આ બીજી વાત- મારા બ્લોગ પર લિંક મૂકીશ, જાહેર જનતાના લાભાર્થે તે ભારત એક ખોજની પોસ્ટના સંદર્ભે છે.
ReplyDeleteI was saddened to read of the passing away of Chandu Atma. His under-recognised life is a warning to all budding artistes that to be a copy cat is a fast lane road to a life of sorrow. In early, Mukesh too could sing in Saigal style, but gave it up and be himself. Sudesh Bhosle is another such type. The fact that he has a very good voice is over shadowed by Sudesh, who dubs for both Kishore Kumar and Amitabh Bachchan. I also vaguely recollect that C Atma sang one more song,in a Pancholi banner, whose words ran thus. Roaun main sagar ke kinare, sagar hasin rulaye.
ReplyDeleteTushar Bhatt
Salute to Chandu Atma and salute to Harish Raghuvanshi who cares for dedicated performers.
ReplyDelete