શબ્દાર્થપ્રકાશ # 9

- નું લૂણઃ -નું સત્ત્વ

-નાગરિક વચ્ચે તેમજ સવિશેષ તો નાગરિક અને શાસન વચ્ચે ન્યાયપૂર્ણ સંબંધ વાસ્તે આગ્ર હોવો, એ તીવ્રતા અને એ તાલાવેલી તો લોકશાહીનું લૂણ છે. (દિ.ભા., ૨૮-૨-૦૯, અભિવ્યક્તિ)

અંગવસ્ત્ર તળે અવસ્ત્રઃ અંદરથી બધા એકના એક અને ઉઘાડા

...ત્યારે કોક હિંદુ હતું તો કોક મુસ્લિમ હતું. કોક ભાજપી હતું તો કોક કોંગ્રેસી હતું. અંગવસ્ત્ર તળે અવસ્ત્ર એવું આ આખું જે રાવણું હતું એમાં નાગરિક શોઘ્યો જડતો ન હતો...(દિ.ભા., ૨૮-૨-૦૯, અભિવ્યક્તિ)

પોટેશ્વર રાષ્ટ્રવાદઃ ‘પોટા’ જેવા ત્રાસવાદવિરોધી કાયદા આશ્રિત રાષ્ટ્રવાદ

રૂપરેખા કે નહીં રૂપરેખા, આપણા કાયદા ઢીલા છે અને મજબૂત કાયદા વગર ચાલવાનું નથી એ તરેહનો પોટેશ્વર રાષ્ટ્રવાદ...એનો પરમ ને પ્રથમ મુદ્દો છે. (દિ.ભા., ૨૧-૨-૦૯, અભિવ્યક્તિ)

હીનોપમાઃ ઉતરતી કોટીની ઉપમા

હીનોપમાનું આળ વહોરીને પણ કહેવું જોઇએ કે...(દિ.ભા., ૨૧-૨-૦૯, અભિવ્યક્તિ)

શોભાકારણઃ શોભા વધારનારા બની રહેવાનું રાજકારણ

આમ પેઇજ થ્રીનાં પાત્રોની પેઠે શોભાકારણ અને કોર્ટ જેસ્ટર તરીકેનું બૌદ્ધિક-કારણ એમની પોતાની વાસ્તવિક ગુંજાશ સામે બેહદ ખરાબ હિસાબ આપનારાં પુરવાર થઇ રહ્યાં છે. (દિ.ભા., ૨૧-૨-૦૯, અભિવ્યક્તિ)

પચાસવર્ષીઃ સુવર્ણજયંતિ

...માર્ટિન લ્યુથર કિંગ ત્રીજા...પોતાના પિતા માર્ટિન લ્યુથર કિંગ જુનિયરે ૧૯૫૯માં ભારતની મુલાકાત લીધી એની પચાસવર્ષી ઉજવશે. (દિ.ભા., ૧૪-૨-૦૯, અભિવ્યક્તિ)

ઝીણાયનઃ (અડવાણીએ કરેલી) ઝીણાની પ્રશંસા

હજુ થોડાં વરસ ઉપર, એમના અભિનવ ઝીણાયનને પગલે નાગપુરે અડવાણીને ભાજપની અઘ્યક્ષીય ગાદીએથી ખડખડિયું આપી દીઘું હતું. (દિ.ભા., ૭-૨-૦૯, અભિવ્યક્તિ)

દોષદુરસ્તીઃ ભૂલસુધાર

...એમણે (અડવાણીએ) ઋજે પ્રાપ્ત કરવાનું હતું તે કર્યું, પણ હવેય કશી દોષદુરસ્તી સૂઝે છે ખરી? (દિ.ભા., ૭-૨-૦૯, અભિવ્યક્તિ)

વેશનમૂનોઃ રોલમોડેલ

ઇઝરાયલ આપણે ત્યાં ઘણાને સારૂ વેશનમૂનો (રોલમોડેલ) બની રહેલ છે. (દિ.ભા., ૨૪-૧-૦૯)

તાદાત્મ્ય દોષઃ સિદ્ધિવંત/સફળ સાથે ખોટેખોટી એકરૂપતા અનુભવવાનો દોષ

મારે મીર અને ફુલાય પિંજારા એવો એક માહોલ (ખરૂં જોતાં તાદાત્મ્ય દોષ) આપણએ ત્યાં ઇઝરાયલના મામલામાં વખતોવકથ જોવા મળે છે. (દિ.ભા., ૨૪-૧-૦૯)

જનમ જનમનાં જુવારાં રહેવાં: અંતર રહી જવું

પ્રજાસત્તાક અને- સ્વરાજ વચ્ચે જનમ જનમનાં જુવારાં ક્યાં લગી? (દિ.ભા., ૨૪-૧-૦૯)

ખાણદાણઃ પોષણ- ‘ફોડર’ના સંદર્ભે

આ બધા ધર્મો...સભ્યતાઓના સંઘર્ષ વાસ્તે ખાણદાણ પણ બની રહે એવો એક ભય છે. (દિ.ભા., ૧૦-૧-૦૯)

વિક્રિયાઃ વિકૃતી ભણી દોરી જતી પ્રક્રિયા

...આ આખી પ્રક્રિયા (ખરૂં જોતાં વિક્રિયા) મનુષ્યજાતિને ધર્મકૃપાએ હાણ પહોંચાડતી રહે છે.

કુલ શબ્દોઃ 106

વિશિષ્ટ વાક્યપ્રયોગ

એક બૌદ્ધિક તરીકે ભલે તેઓ (શૌરી) જાહેર જીવનમાં આવ્યા હોત પણ તૃણમૂલ કાર્યાનુભવ (ગ્રાસરૂટ એક્સપિરિયન્સ) વગરના એમને સારૂ સદાશયી ધોરણે પણ કોઇકના ઉપગ્રહ બનવા સિવાય મોક્ષ નથી. (દિ.ભા., ૨૧-૨-૦૯, અભિવ્યક્તિ)